มรดกวัฒนธรรมเป็นสมบัติอันล้ำค่าของมนุษยชาติ เป็นสิ่งที่สะท้อนถึงวิถีชีวิต ความเชื่อ และภูมิปัญญาของผู้คนในแต่ละยุคสมัย พิพิธภัณฑ์เป็นสถานที่สำคัญในการเก็บรักษา อนุรักษ์ และเผยแพร่มรดกวัฒนธรรมเหล่านี้ให้คงอยู่ต่อไป
บทบาทของพิพิธภัณฑ์ในการอนุรักษ์มรดกวัฒนธรรมสามารถแบ่งออกได้เป็น 4 ประการ ดังนี้
- การเก็บรักษา พิพิธภัณฑ์มีหน้าที่ในการเก็บรักษาวัตถุทางวัฒนธรรมต่างๆ เช่น โบราณวัตถุ ศิลปะวัตถุ เอกสารจดหมายเหตุ ภาพยนตร์ ดนตรี เป็นต้น วัตถุเหล่านี้อาจมีอายุเก่าแก่และเปราะบาง จึงจำเป็นต้องได้รับการดูแลรักษาอย่างเหมาะสม เพื่อให้คงอยู่ต่อไปอย่างยาวนาน
- การอนุรักษ์ นอกจากการเก็บรักษาแล้ว พิพิธภัณฑ์ยังมีหน้าที่ในการอนุรักษ์วัตถุทางวัฒนธรรมต่างๆ ให้มีความสมบูรณ์และคงคุณค่าอยู่เสมอ การดำเนินการอนุรักษ์อาจรวมถึงการทำความสะอาด การซ่อมแซม การฟื้นฟู หรือการชุบชีวิตวัตถุทางวัฒนธรรมให้กลับมามีชีวิตอีกครั้ง
- การเผยแพร่ พิพิธภัณฑ์มีหน้าที่ในการเผยแพร่ความรู้เกี่ยวกับมรดกวัฒนธรรมให้สาธารณชนได้รับรู้และเข้าใจ การดำเนินการเผยแพร่อาจรวมถึงการจัดนิทรรศการ การบรรยาย การศึกษานอกสถานที่ การเผยแพร่สื่อต่างๆ เช่น หนังสือ วารสาร เว็บไซต์ เป็นต้น
- การวิจัย พิพิธภัณฑ์มีหน้าที่ในการวิจัยเกี่ยวกับมรดกวัฒนธรรม เพื่อเพิ่มพูนความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับมรดกวัฒนธรรมเหล่านี้ การดำเนินการวิจัยอาจรวมถึงการศึกษาประวัติความเป็นมา ความหมาย คุณค่า และความสัมพันธ์ของมรดกวัฒนธรรมกับสังคม
บทบาทของพิพิธภัณฑ์ในการอนุรักษ์มรดกวัฒนธรรมมีความสำคัญอย่างยิ่ง พิพิธภัณฑ์เป็นสถานที่สำคัญที่จะช่วยรักษามรดกวัฒนธรรมเหล่านี้ให้คงอยู่ต่อไป และส่งต่อไปยังคนรุ่นต่อๆ ไป
นอกจากบทบาทข้างต้นแล้ว พิพิธภัณฑ์ยังมีบทบาทอื่นๆ ในการส่งเสริมมรดกวัฒนธรรม เช่น การจัดเทศกาล การแสดง กิจกรรมการเรียนรู้ และกิจกรรมอื่นๆ ที่จะช่วยสร้างการมีส่วนร่วมของคนในสังคมในการอนุรักษ์มรดกวัฒนธรรม
พิพิธภัณฑ์เป็นพันธมิตรสำคัญในการอนุรักษ์มรดกวัฒนธรรม ความร่วมมือระหว่างพิพิธภัณฑ์กับหน่วยงานต่างๆ ทั้งภาครัฐและเอกชน จะช่วยส่งเสริมให้มรดกวัฒนธรรมของชาติได้คงอยู่ต่อไปอย่างยั่งยืน